Narodowcy. Z ulic na szczyty władzy

Przełomowy bestseller w 20 krajach uhonorowany nagrodą Mądra Książka Roku 2018 – przyznaną przez Uniwersytet Jagielloński, Fundację Euklidesa i redaktorów portalu Mądre Książki. Ta książka zmienia myślenie o naszych wspomnieniach! Zapamiętywanie, zapominanie i fałszywe wspomnienia. Dlaczego być może nie jesteś tym, kim myślisz, że jesteś. Możecie mnie nazwać „hakerką pamięci”, bo moja praca polega na włamywaniu się ludziom do pamięci i sprawianiu, że przypominają sobie z ogromnym bogactwem szczegółów zdarzenia, które w rzeczywistości nigdy nie miały miejsca. Przekonywałam ludzi, że popełniali przestępstwa, że cierpieli z powodu fizycznego urazu, albo że zostali zaatakowani przez psa... To może wydać się niewiarygodne, ale jest to po prostu starannie zaplanowane wykorzystywanie naukowej wiedzy o pamięci. I choć brzmi to dość groźnie, robię to, by pomóc odkryć, jak poważne mogą być zniekształcenia pamięci… W Oszustwach pamięci doktor JULIA SHAW, psycholożka sądowa, ekspertka kryminalistyki i światowy autorytet w dziedzinie badań nad pamięcią, prezentuje zdumiewającą różnorodność sposobów, w jakie nasz mózg może być oszukany. Wspomnienia są naszą najcenniejszą własnością. To one nas tworzą.Tylko że tak naprawdę dalekie są od dokładnego zapisu przeszłości. Każdy z nas przyzna, że nieraz doświadcza luki w pamięci, na przykład wchodzi do pokoju i natychmiast zapomina, po co, albo nagle nie jest w stanie przypomnieć sobie imienia osoby, którą spotkał dziesiątki razy. A co, jeśli nasza pamięć ma potencjał popełniania znacznie poważniejszych błędów: na granicy czystego zmyślenia i samooszukiwania?

Boko Haram to jedna z najbardziej śmiercionośnych grup terrorystycznych w historii. Pod tym względem wyprzedza Państwo Islamskie, Al-Kaidę i Talibów. Swoje fundamenty zbudowała na skrajnej nienawiści do wyznawców innych, nieislamskich religii. Słynie z niezwykle brutalnych ataków na ludność cywilną i ataków samobójczych na obiekty infrastruktury społecznej. Powszechnie wykorzystuje kobiety i dzieci jako zamachowców-samobójców.

Dziennik wyprawy, która zmieniła oblicze świata. Pod koniec grudnia 1831 roku angielski okręt „Beagle” pod dowództwem kapitana Roberta Fitzroya wypłynął z portu w Plymouth, aby sporządzić mapy wybrzeża Ameryki Południowej. W podróż wyruszył również dwudziestodwuletni ambitny i świetnie wykształcony przyrodnik Karol Darwin, który miał przywieźć nieznane okazy roślin i zwierząt. Przywiózł jednak znacznie więcej... Odwiedził Wyspy Zielonego Przylądka, gdzie w wysokim paśmie skał odkrył muszle, stanowiące dowód dla teorii o wznoszeniu i opadaniu lądu, Patagonię, w której odkrył szczątki wymarłych ogromnych ssaków, nieznanych dotąd nauce, był także w Chile, Peru, Tahiti, Nowej Zelandii i Australii. Okręt dotarł także na Galapagos – tam Darwinowi świat się zachwiał w posadach, a obserwacje fauny i flory stały się punktem wyjścia dla teorii ewolucji. Zaplanowana na dwa lata wyprawa ostatecznie trwała ponad pięć lat. Podróż na okręcie „Beagle” czyta się jak najlepsze książki przygodowe. To nie tylko opowieść o odkrywaniu nieznanego, dziewiczego świata, gdzie nigdy dotąd nie stanęła stopa człowieka, ale i wgląd w jeden z najbardziej błyskotliwych umysłów epoki. Opowieść o tym, jak wiara zderza się z nauką – w końcu to Darwin pokazał, że wszystkie żywe organizmy pochodzą od tego samego przodka. Karol Darwin (1809–1882) – brytyjski przyrodnik i geolog, twórca teorii ewolucji, zgodnie z którą wszystkie gatunki pochodzą od wcześniejszych form. Początkowo studiował medycynę na Uniwersytecie Edynburskim, lecz zrezygnował, a późniejsze studia na Cambridge wzbudziły w nim fascynację naukami przyrodniczymi. Kiedy ukazało się dzieło życia Darwina – O powstawaniu gatunków – wzbudziło międzynarodowe zainteresowanie i sporo kontrowersji, stając się jedną z najważniejszych książek w historii nauki: książką, którą interesowali się ludzie ze wszystkich klas społecznych, nawet niewykształceni. W uznaniu wybitnych osiągnięć Darwinowi po śmierci urządzono państwowy pogrzeb, jako jednemu z pięciu Brytyjczyków w XIX wieku nienależących do rodziny królewskiej. Pochowano go w Opactwie Westminsterskim obok Johna Herschela i Izaaka Newtona.

Istnieją w Stanach prywatne więzienia. Oto odważny reportaż ukazujący brutalną prawdę o jednym z nich. Shane Bauer zatrudnił się na stanowisku strażnika w prywatnym więzieniu w Luizjanie. Ten dziennikarz śledczy i laureat wielu nagród zgłosił się pod własnym nazwiskiem i nikt nie sprawdził jego przeszłości. W ciągu czterech miesięcy zdołał dokładnie przyjrzeć się funkcjonowaniu zakładu, zachowaniu personelu różnego szczebla, a także samym więźniom. Był świadkiem brutalnych bójek, próbowano wciągnąć go w nielegalne układy, grożono śmiercią. Widział, jak obojętność strażników doprowadza do kolejnych zgonów i jak niewielkie znaczenie miało dla zwierzchników dobro ludzkie w obliczu zysku. Ze zgrozą dostrzegł, że z biegiem czasu sam staje się agresywny. Ponieważ nie można w pełni zrozumieć aktualnego stanu rzeczy bez sięgnięcia do początków, głęboko zakorzenionych w niechęci do rezygnacji z dalszego wyzysku Afro-Amerykanów po zniesieniu niewolnictwa, Bauer przedstawia historię systemu prywatnego więziennictwa, od jego narodzin aż po czasy współczesne. Amerykańskie więzienie to wstrząsający akt oskarżenia systemu prywatnych więzień i napędzających go potężnych sił. Relacja o prawdziwym obliczu amerykańskiej sprawiedliwości.

Małe i duże kłamstwa towarzyszą nam w codziennym życiu. Niektóre z nich są oczywiste, ale wiele pozostaje tajemnicą, którą nie zawsze jesteśmy w stanie odkryć. Aja Raden, zainteresowana tym, jak działa oszustwo, w książce "Prawda o kłamstwach. Dlaczego kłamiemy, czemu wierzymy w kłamstwa, jak nas oszukują" analizuje, dlaczego wierzymy w kłamstwa, ale dlaczego też wierzymy w prawdę. Pośród codziennych rozmów nie mamy podstaw, aby nie wierzyć w szczerość naszych rozmówców. Jeśli po czasie dowiadujemy się, że to, co usłyszeliśmy, było faktycznie prawdą, nie zadajemy sobie pytania, dlaczego w nią uwierzyliśmy. Raden sugeruje, że może powinniśmy zastanowić się, czemu tak łatwo ufamy innym. Dlaczego właściwie wierzymy w to, w co wierzymy? Książka eksploruje krainę oszustw i to, jak często prawda pozostaje iluzją. Raden, wspierając się naukową wiedzą z dziedziny historii i psychologii, opisuje sytuacje, o których słyszeliśmy nie raz - piramidy finansowe, szwindle, fałszerstwo czy fejki to jedne z przykładów, które przywołuje autorka. Na ich podstawie poznajemy mechanizmy wiary i to, jak kłamstwo ewoluowało w społeczeństwie. Raden zastanawia się, dlaczego kłamiemy, dlaczego wierzymy i w jaki sposób, o ile w ogóle, te dwie rzeczy się różnią. Książka da nam wiele do myślenia o tym, co wiemy, i czy na pewno się nie mylimy. Po lekturze pozostaniemy z pytaniem, które zadała nam Raden: co sprawia, że dana rzecz jest prawdziwa?

Fenomenalny zapis królewskich dni dokonany przez Józefa Hena, tak pełen barw, zapachów i uczuć, że czujemy, jakbyśmy byli tam, na miejscu ze Stanisławem Augustem, wraz z nim przeżywali tragiczne rozterki, jakbyśmy zasiadali na czwartkowym obiedzie i zapadali się razem w długą noc porozbiorową... Dlaczego zdecydował się włożyć koronę, gdy wszystko krzyczało, że to nie ma sensu? Wiedział i rozumiał, że ograniczenia będą trudne do pokonania. Dlaczego już po roku cała Familia stanęła przeciwko niemu; bo był jednak trochę obcy, inny, może chodziło mu bardziej niż im o przyszłość państwa, narodu, a nie o majątki? Czy naprawdę kochał swoją Sophie? I pytanie najważniejsze - jakim był królem w tych czasach upadku Rzeczpospolitej? Mówili, że oddał Polskę Rosji, że nie walczył, nie zrobił nic, by powstrzymać tragedię... A co miał czynić, zabrano mu całą władzę, konfederacje radomska, barska i targowicka pozostawiły go bez realnego wpływu na rządzenie państwem. Jako władca przegrał wszystko, żadne upokorzenie nie zostało mu darowane; czemu więc patrzymy na niego dzisiaj jak na mądrego i przewidującego monarchę? Bo takim był, może najważniejszym królem w naszej historii! Zostawił po sobie światłość, oświecenie przyszło razem z nim, nauka, nowe świata widzenie... Bez niego nie przetrwalibyśmy 125 lat ciemności... Wspaniała książka, każdy, kto chce zrozumieć wielki upadek, wiek powstań i narodowy romantyzm następnego wieku, musi ją przeczytać.

O ojcostwie – szczerze i z poczuciem humoru. Tata 3D czyli rodzinny triathlon z przeszkodami to zbiór felietonów, w których Maciej Stuhr opowiada o potrójnym doświadczeniu ojcostwa. Pierwsza część – „Tata Tadzika” – dotyczy przygód z nowo narodzonym synem. Listy do Tadeusza autor pisał od momentu tuż przed narodzinami syna, po chwilę, w której skończył on dwa lata. Drugą część – „Tata Mati” – Maciej Stuhr zaczął tworzyć w momencie, gdy Matylda skończyła 18 lat i traktuje ona o byciu rodzicem dorosłej córki. Obraz ojcowskich przygód autora dopełnia część trzecia, czyli „Oczyma ojczyma”, poświęcona Stasiowi, będącemu w połowie drogi do dorosłości. Tata 3D to książka, w której Maciej Stuhr otwarcie i z wrażliwością odkrywa oblicza ojcostwa. A także po raz kolejny udowadnia literacki talent i zachwyca wyobraźnią oraz poczuciem humoru.

Deklarujesz miłość do zwierząt, ale tak naprawdę nie robisz w życiu nic szczególnego, by żyło się im (i Tobie) lepiej? Sięgnij po "Manifest zwierząt" Marca Bekoffa i znajdź w nim źródło inspiracji dla własnego życia. "Manifest zwierząt. Sześć powodów, żeby okazywać więcej współczucia" to książka światowej sławy etologa, czyli specjalisty w zakresie badania emocji zwierząt. Powstała dla dobra zwierząt, ale też z myślą o ludziach. Ma inspirować do lepszego życia oraz wypracowania zachowań, które poprawią jakość istnienia ludzkiego i sprawią, że świat stanie się bardziej przyjazny zarówno dla ludzi, jak i dla zwierząt. Przy czym badacz nie zachęca tu do znaczących rewolucji życiowych, a do okazania odrobiny współczucia gatunkom współistniejącym wraz z nami na Ziemi. Nie od dziś wiadomo bowiem, że świadomość, iż zrobiło się coś dobrego, że komuś się pomogło, znacząco wpływa na nasze samopoczucie i poziom szczęścia. Autor zachęca do życzliwości zarówno wobec zwierząt, jak i wobec innych ludzi. Przekonuje, że ucząc się rozumienia zwierząt, osiągniemy też większe zrozumienie samych siebie. Tym samym będziemy mieć wpływ na kształtowanie rzeczywistości, w jakiej żyjemy, oraz stworzenie lepszego świata dla przyszłych pokoleń. Autor udowadnia, że lepsze traktowanie zwierząt wpływa dobrze na naszą planetę, ale przede wszystkim na nas samych. Ukazuje świat zwierząt jako świat pełen emocji: miłości, tęsknoty, złości, współczucia, życzliwości i empatii. Udowadnia, że zwierzęta - podobnie jak ludzie - odróżniają dobro od zła. Dlatego w "Manifeście zwierząt" autor przedstawia sześć zasad, których zastosowanie przyniesie obopólne korzyści ludziom i zwierzętom. Podkreśla, że warto się starać, by nasze postępowanie wobec zwierząt było bardziej humanitarne, gdyż Ziemię zamieszkujemy wspólnie ze zwierzętami, które podobnie jak ludzie myślą i czują, potrafią współczuć i zasługują na współczucie.